Kartal Sahil Zemini Sağlam mı? Kıyının Hafızasında Saklı Gerçekler
Bir sahile bakınca yalnızca dalga sesini duymam; zeminin fısıltısını da duyarım. “Beni nasıl kullandın?” der kıyı; “Beni nasıl doldurdun, nasıl kazıdın, nasıl üzerine yaşantılar bindirdin?” Bugün Kartal sahilini konuşuyoruz. Sadece bir yürüyüş yolunu değil, geçmişten bugüne taşınan, yarına dair kararlarımızı şekillendiren bir zemini… Ve sorumuz tam da bu: Kartal sahil zemini sağlam mı?
Köken: Doğal Kıyıdan Dolgu Alanlarına
İstanbul’un Anadolu yakasında, kıyı çizgisi tarih boyunca insan eliyle genişledi; “dolgu” dediğimiz yapay kıyı parçaları eklendi. Kıyı alanlarını bütüncül ele alan akademik çalışmalar, Anadolu yakasında çok sayıda dolgu sahası oluştuğunu; kıyı morfolojisinin ve kullanımın buna göre değiştiğini gösteriyor. Bu, yalnızca bir peyzaj meselesi değil; zeminin niteliği, suya doygunluk, dane boyu ve sıkılık gibi jeoteknik parametrelerde de farklı bir dünya demek. :contentReference[oaicite:0]{index=0}
İstanbul ölçeğinde yürütülen mikrobölgeleme ve risk araştırmaları, plan kararlarının zemin uygunluğu ile uyumlu olmasının yaşamsal önemini defalarca vurguladı. Mikro ölçekte üretilen bu haritalar, sahil şeritleri ve alüvyal-dolgulu zeminlerde deprem etkilerinin farklılaştığını; yer yer büyütme (amplifikasyon) ve sıvılaşma olasılığının arttığını hatırlatıyor. :contentReference[oaicite:1]{index=1}
Bugün: Kartal Sahili Nerede Duruyor?
Kartal—Maltepe hattı, kentleşme ve kıyı düzenlemeleriyle genişlemiş, rekreasyon alanlarına kavuşmuş bir sahil şeridi. Bu düzenlemelerin önemli bölümü deniz tarafına yapılan dolgulardan oluşuyor; dolayısıyla zemin karakteri “doğal kıyı”dan farklı. Dolgu sahalarında tanecik yapısı gevşek ve yeraltısuyu seviyesi yüksek olabiliyor; bu da kuvvetli sarsıntılarda zemin sıvılaşması riskini gündeme getiriyor. Türkiye ölçeğindeki ve İstanbul’a dair değerlendirmeler, özellikle alüvyonlu, kumlu ve suya doygun sahalarda sıvılaşma olasılığının arttığını açıkça ortaya koyuyor. :contentReference[oaicite:2]{index=2}
Kartal’a özgü teknik yayın ve belediye raporları ise riskin yalnızca “deprem” ile sınırlı olmadığını, Marmara’ya bakan bu kıyıda tsunami kaynaklı etkilerin de hesaba katılması gerektiğini gösteriyor. İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin (İBB) Kartal için hazırladığı tsunami değerlendirmesinde, sahil şeridinde bazı kesimlerin (örneğin Orhantepe’nin kuzey-orta kıyıları ile Kordonboyu’nun orta-güney kıyıları) göreli olarak daha riskli zonlarda kaldığı görülüyor. Bu tespitler, kıyı şeridindeki planlama ve kullanım kararlarının çok katmanlı risk yönetimi yaklaşımıyla alınması gerektiğini hatırlatıyor. :contentReference[oaicite:3]{index=3}
“Sağlam mı?” sorusu tek bir kelimeyle yanıtlanamaz; çünkü sahil boyunca zemin homojen değildir. Kartal sahilinde doğal alüvyon birimleri, eski dere yatakları, dolgular ve yeraltısuyu koşulları birbirinden farklı davranış verebilir. Genel ilke şudur: Dolgu ve suya doygun alüvyon sahalarda, deprem yer hareketi altında oturma, taşıma gücü kaybı ve sıvılaşma olasılığı, iç kesimlerdeki sıkı kaya-zemin birimlerine kıyasla daha yüksektir. Bu, “Kartal sahili güvensiz” demek değildir; ama her parsel ve her yapı için yerinde zemin ve temel etüdü, proje-temel sistemi ve iyileştirme seçenekleriyle birlikte bütüncül değerlendirme gerektirir. Türkiye’de bu etütlerin içerik ve uygulama esasları meslek odası ve ilgili yönetmeliklerle ayrıntılı biçimde tanımlanmıştır. :contentReference[oaicite:4]{index=4}
Günlük Hayatla Kesişen Alanlar: Parktan Bisiklet Yoluna, Kafeteryadan İsale Hattına
Kıyıdaki yürüyüş yolları, bisiklet hatları, çocuk oyun alanları, hatta sahil kafelerinin terasları… Bunların hepsi zeminin “küçük” hareketlerine dahi duyarlı olabilir. Dolgu zeminlerde oturma ve farklı oturma kontrolü, drenaj, kıyı koruma yapıları ve geri dolgunun sıkılığı gibi detaylar, bir peyzaj projesinin konforunu ve güvenliğini doğrudan etkiler. İstanbul kıyılarındaki dolgu alanları üzerine yapılmış saha çalışmaları, bu kullanım tiplerinin planlama ve yönetim açısından özel ihtiyaçlara sahip olduğunu sürekli vurgular. :contentReference[oaicite:5]{index=5}
Gelecek: Kartal İçin Dayanıklılık (Resilience) Yol Haritası
Buradan geleceğe bakınca fotoğraf berraklaşıyor: Kartal’ın sahilinde dayanıklılık; (1) çok ölçekli veri—mikrobölgeleme, tsunami ve heyelan farkındalık çıktıları—ile (2) parsel-özel zemin etüdü ve (3) mühendislik çözümlerinin birleştiği yerde kurulacak. İBB’nin deprem ve zemin çalışmaları, İstanbul genelinde güncellenen kayıp tahminleri, erken uyarı ve hızlı müdahale planları, kıyı şeritleri dahil tüm ilçeler için karar vericilere zengin bir çerçeve sunuyor. Bu çerçeve, sahil kullanımına dair yeni düzenlemeler ve kentsel dönüşüm kararlarında bilimsel dayanak sağlamaya devam ediyor. :contentReference[oaicite:6]{index=6}
Kartal Sahil Zemini Sağlam mı? Arkadaş Arasında Konuşur Gibi Özet
Kısacası dostlar: Kartal sahilinde tek bir “evet-hayır” yok. Dolgu ve alüvyon zeminler, depremde daha kırılgan olabilir; bu kırılganlık doğru mühendislik ve doğru kullanım kararlarıyla yönetilebilir. Zemin sağlamlığı; bulunduğun noktanın jeolojisi, yeraltısuyu seviyesi, inşa tekniği, temel sistemi ve bakım-onarım pratiklerinin toplamıdır. Yani sahilde koşarken hissettiğin sağlamlık, yanındaki parselde aynı olmayabilir. İşte bu yüzden parsel-özel etütler, kıyı koruma önlemleri ve doğru planlama birlikte yürümeli. :contentReference[oaicite:7]{index=7}
Beklenmedik Bir Bağ: Ekonomi, Ekoloji ve Psikoloji
Zemin güvenliği yalnızca mühendisliğin konusu değil; ekonomi (bakım maliyeti, sigorta, yatırım iştahı), ekoloji (kıyı habitatları, erozyon), psikoloji (risk algısı, mekâna güven) ile iç içe. Kartal’da sahil kullanıcılarının davranışları, kıyı peyzajının sürdürülebilirliği ve afet hazırlığı el ele yürüdüğünde sahil yalnızca “güzel” değil, güvenli de olur. Bu çok-disiplinli yaklaşım, İstanbul kıyılarındaki dolgu alanlarının planlanması üzerine yapılan çalışmalarda da altı çizilen bir gerçek. :contentReference[oaicite:8]{index=8}
Son Söz: Sahilden Geleceğe
“Kartal sahil zemini sağlam mı?” sorusu, bizi tek kelimelik cevapların ötesine çağırıyor. Bilimsel veriyi, yerel gözlemi ve kamusal planlamayı aynı masada buluşturmadan verilecek her karar eksik kalır. Sahilde adım attığın zeminin hikâyesi uzun; ama doğru okursak, geleceğe daha güvenle yürürüz. Unutma: Doğru zemin bilgisi + doğru proje + doğru kullanım = dayanıklı bir kıyı yaşamı. :contentReference[oaicite:9]{index=9}
::contentReference[oaicite:10]{index=10}